η Ελιά, η Ψυχή και η Τέχνη

Η ψυχή του κόσμου είναι η δημιουργία, και η δημιουργία δε μπορεί παρά να είναι τέχνη.
Εκείνο το θείο στοιχείο με το οποίο δημιουργήθηκε ο κόσμος, εκείνο το στοιχείο έχει δοθεί στον άνθρωπο, για να δημιουργεί και αυτός με τη σειρά του και να μη σταματά ποτέ η ζωή, να μην επέρχεται ποτέ το τέλος.
Όπως οι πίνακες του Βαν Γκογκ και τα δέντρα ελιάς που αποτύπωσε σ΄ αυτούς, γύρω στα 1889. Δέντρα που ταρακούνησαν τη καρδιά του όσο τίποτα άλλο, τότε που η ψυχή του είχε αρρωστήσει και το σώμα του είχε κλειστεί στην ψυχιατρική κλινική του Σαιν – Ρεμύ- Ντε-Προβάνς, εκείνος συγκλονίστηκε από την ελιά που γι’ αυτόν ήταν κάτι ξεχωριστό και που όπως ο ίδιος είπε, ήταν αδύνατο να το ζωγραφίσει, ούτε καν να το συλλάβει.
Κι όμως το συνέλαβε, το ζωγράφισε, δημιούργησε και ενώθηκε με την αιωνιότητα. Έτσι είναι η ελιά, μιλάει στην ψυχή, της ψιθυρίζει. Μα πρέπει να πας κοντά για να την ακούσεις. «Δεν είμ’ ολόξανθη, μοσχάτη τριανταφυλλιά ή κιτριά, θαμπώνω της ψυχής το μάτι, για τ’ άλλα μάτια είμαι γριά».
Για τα μάτια του Σαλβαντόρ Νταλί από την άλλη, ενός ευφυέστατου ζωγράφου του 20ου αιώνα, η πραγματικότητα ήταν πιο σουρεαλιστική και από τα ίδια τα έργα του. Ζωγράφισε τον πίνακα με τις ελιές το 1922 στο Cadaques της Ισπανίας, εμπνεόμενος από τη φύση και από την ηρεμία η οποία ξυπνούσε τη σουρεαλιστική ψυχή του. Ο El Greco, τέσσερις αιώνες πριν από τον Νταλί, κατά την Ισπανική Αναγέννηση, είδε την ελιά σαν την αγκαλιά της μάνας που «Εδώ στον ίσκιο μ’ αποκάτου ήρθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί, κι ακούστηκ’ η γλυκιά λαλιά του λίγο προτού να σταυρωθεί».
Στην Γαλλία του 19ο αιώνα ο Claude Monet, απορρίπτει τον ρεαλισμό και δουλεύει με τη μορφή και την εντύπωση που προκαλεί- το τράνταγμα που δημιουργεί- το έργο. Γνωστός ιμπρεσιονιστής, εραστής της φύσης, ζωγραφίζει την ελιά μ’ έναν τρόπο πολύ βαθύ και ταυτόχρονα ζωντανό. Δεν μένει στην ακρίβεια επιμένει στην ουσία.
Αποτύπωσε ο άνθρωπος στους αιώνες και αποτυπώνει ακόμη και σήμερα, ό,τι ξυπνά τον θαυμασμό και μεγαλώνει τη ψυχή.
Από το Μινωικά χρόνια και την Μυκηναϊκή εποχή, ο θαυμασμός του ανθρώπου απέναντι στο ιερό αυτό δέντρο φανερώνεται στα αρχαία ευρήματα των αμφορέων και των πελεκιών. Σε αρχαία ελληνικά νομίσματα έγινε σύμβολο του ελληνικού πνεύματος και χαράχτηκε επάνω τους, ως φόρος τιμής στο δέντρο που θρέφει και δίνει ζωή.
Με το χρυσό του δάκρυ φανέρωνε τα θαύματα της φύσης. Εκείνο συμβόλιζε, έτσι, τη νίκη και τη σοφία, έπλεκε τα στεφάνια των Ελλήνων και τα ακουμπούσε στα χέρια όλου του κόσμου. Τα χέρια αυτά, άφησαν έργα και ιστορία. Ευρωπαίοι και Έλληνες εκφραστές και δημιουργοί, όπως ο Edgar Degas, Henri Matisse, ο Παπαδιαμάντης, ο Ελύτης , ο Βενέζης και πολλοί άλλοι, καθόρισαν τη σκέψη και άφησαν τεράστιο λογοτεχνικό, καλλιτεχνικό και φιλοσοφικό κληροδότημα στην ανθρωπότητα.
Σαν “αγαθό θεριό να μασουλάει στης γριάς ελιάς τον ίσκιο”, παρουσιάζει τον Ζορμπά του ο Καζαντζάκης και η μητέρα ελιά ριζώνει και ριζώνεται, μια για πάντα πια, στη ψυχή του ανθρώπου.